برق‌گرفتگی در داخل دهان
سوال یک بیمار : اخیراً یک دندان آسیای شکسته شده در فک بالا، ترمیم شده است. هنگامی که دوفک روی هم قرار می‌گیرد؛ از محل تماس دندان ترمیم شده با دندان زیرین که آن هم قبلاً پر شده، نوعی تحریک پذیری و تولید الکتریسیته حاصل می‌گردد و مزه فلز هم احساس می‌شود.
پدیده‌ای که سوال شده یک احساس واقعی است و حس برق‌گرفتگی که روی دندان‌خود احساس کرده‌اند یک حس واقعی است. آیا می‌دانید مواردی وجود دارد که ممکن است داخل دهان افرادی که تحت درمان‌های دندانپزشکی قرار گرفته‌اند، پدیده‌ای مانند درست شدن باطری از طریق برقراری مدار الکتریکی ایجاد شود؟ در این حالت حس برق‌گرفتگی روی دندان‌ها احساس می‌شود. برای پر شدن دندان شما از آلیاژهای فلزی مختلفی ممکن است استفاده شود. پرکردگی‌های آمالگام مختلف و روکش‌های فلزی مختلف، ترکیبات فلز متفاوت باهم دارند. بزاق دهان به‌عنوان یک ماده الکترولیت (مانند مایعی که داخل باطری‌های تر قرار دارد) عمل می‌کند. به این ترتیب فلزات متفاوت در کنار هم تشکیل یک باطری می‌توانند بدهند و جریان الکتریسیته ایجاد شود و ما آن را در دهان خود احساس کنیم. به این پدیده گالوانیسم می‌گویند. تشکیل باتری به این صورت، ناشی از حرکت یون‌های فلزی و خارج شدن آن‌ها از ترکیب فلز است که منجر به تغییر خواص آلیاژ (مثلاً خوردگی آلیاژ) می‌شود. به علاوه در این حالت ممکن است یون‌های فلزی آزادشده داخل دهان، منجر به احساس طعم فلز، حس مزه نامطبوع یا شوری داخل دهان بشوند و زیان‌هایی را هم برای بدن فرد داشته باشند. از طرف دیگر حرکت یون‌های فلزی ممکن است به سمت توبول‌های عاجی دندان‌های زنده باشد و منجر به احساس درد روی دندان بشود و نواحی اریتماتوز (سرخی ناحیه) ایجاد کند .
شایع‌ترین علت پدیده گالوانیسم داخل دهان، حالتی است که یک ترمیم فلزی آمالگام داخل دهان همزمان باوجود یک روکش یا ترمیم با آلیاژ طلا حضور دارد. در این حالت بزاق بین این دو به‌عنوان الکترولیت عمل می‌کند. درواقع این پدیده، همان اکسایش کاهشی است که به‌واسطهٔ خاصیت الکترولیتی بزاق صورت می‌گیرد. در حالت‌های دیگر تماس مستقیم دو فلز باهم (مانند زمانی که دو دندان مقابل پرشده‌اند) ممکن است با ایجاد پدیده گالوانیسم، حس برق‌گرفتگی را ایجاد کند. در حالت دیگر، تماس مستقیم دو فلز باهم حالت برق‌گرفتگی ایجاد می‌کند و حتی سبب درد دندان‌های زنده‌ای که ترمیم‌ها بر روی آن‌ها قرار دارند می‌شوند .
به دنبال آزاد شدن یون‌های فلزی، خاصیت‌های فیزیکی ترمیم هم ممکن است تغییر کند و از استحکام، دوام یا خاصیت حفاظتی آن، کم شود. همچنین ممکن است که حس سوزش روی زبان، افزایش میزان بزاق و حس سوزن سوزن شدن زبان دست بدهد .
یکی از یون‌هایی که از ترکیبات آلیاژهای آمالگام داخل دهان در اثر پدیده گالوانیسم ممکن است آزاد شود، یون‌های جیوه هستند. جیوه ممکن است اثرات منفی بر سلامت داشته باشد . البته گروهی با عنوان دندان‌پزشک بیولوژیک ادعا دارند که برخی بیماری‌های خود ایمنی و حتی سرطان با پرکردگی‌های آمالگام مرتبط هستند که این ادعا تا به الآن ثابت نشده‌است و پایه علمی ندارد. چون جیوه آزادشده از آمالگام، مقدار بسیار اندکی است به‌طوری‌که با خوردن غذای دریایی، میزان بیشتری از جیوه وارد بدن انسان می‌شود .
درمان پدیدهٔ گالوانیسم داخل دهان، با حذف علت ممکن است . پرکردگی خارج‌شده و با ماده دیگری (امروزه ترمیم‌های رزینی کامپوزیت) جایگزین می‌شود . امروزه با ورود نانوتکنولوژی به عرصهٔ دندانپزشکی، نگرانی چندانی از جایگزینی ترمیم‌های قدیمی مشکل‌ساز وجود ندارد .
منبع :
بیشتر بخوانید :
